आपला भारत देश आंतरराष्ट्रीय पातळीवर तरुणांची संख्या जास्त असलेला देश म्हणून ओळखला जातो, तशी वृद्ध मंडळीही आपला इतिहास सांगतांना म्हणतात, की या ‘दोनवडे’ गावात राहणारे वंशज हे मुंगीपैठण येथील देशमुख-पाटील घराण्यातील आहेत. पुरातन काळी त्यांच्या वंशजांनी मुंगीपैठण येथे त्यांच्याकडील हत्ती मारला व त्याच्याबरोबर वाद झाल्याने आणि त्यामुळे त्यांना गांव सोडावे लागला. हे सर्व लोक मजल दरमजल करीत त्यापैकी काही लोक भोगावती नदीकाठी स्थिरावले व त्यांनी आपली वस्ती उभारली. पुरातन कांही गावे, शहरे ही बुहदा नदीकाठीच वसली आहेत हा इतिहास आहे. हळुहळु त्यांची संख्या वाढत गेली. सुपीक जमीन व पाणी शेतीसाठी पुरक वातावरण त्यामुळे लोकसंख्या वाढत गेली. लोक एकत्र गुण्यागोविंदाने राहू लागले. कालांतराने गावाला नाव प्राप्त झाले ‘दोनवडे’.

कोल्हापूर शहरापासून अवघ्या सात किलोमीटर अंतरावर असलेले दोनवडे गाव क्रीडा व सहकार क्षेत्रात नावाजलेले आहे. ग्रामदैवत श्री.केदारलिंगसह श्री.नरहरी, श्री.भावेश्वरी, श्री.महादेव, श्री.एकविरा, श्री.ब्रम्हदेव ब्रम्हनाथ, श्री.म्हसोबा, श्री.काशीदेव, श्री.भैरव अशी मंदिरे गावात आहेत. गावातील नवरात्र उत्सव परंपरा मोठी आहे. नवरात्र काळात येथील पाटील, कदम, पोवाळकर अशा मानाच्या सासनकाठ्या उत्सवात सहभागी असतात. दोनवडे गावाचे नाव दोन वडाच्या झाडांवरून पडले आहे. दोनवडे गावाच्या मंदिराचे बांधकाम पांडवकालीन शैली असलेले होते. दोन्ही बाजूंना आसनव्यवस्था होती. नंतर वर चढून गेल्यावर हॉल होता. लाकडी खांबावर भार पेललेले मंदिर होते. मुख्य मंदिराच्या मागे चिंचेचे मोठे झाड होते. मंदिराच्या बाजूला गणपती व हनुमान यांची छोटी मंदिरे आहेत. शेजारी चाफ्याचे खूप जुने झाड आहे. 

वेगवेगळ्या खेड्यांना-शहरांना ओळख मिळते ती त्या ठिकाणी होऊन गेलेल्या थोरा-मोठ्यांमुळे नावलौकिक मिळविलेल्या माणसांमुळे. कधी कधी याच्या उलटही घडतांना दिसते. मात्र अशीही काही गावं असतात, ज्यांची ओळख त्या ठिकाणच्या माणसांमुळे तर असतेच, पण तेथील वृक्ष प्राणी पक्षांमुळेही असते. या गावांत पहिल्यांदाच जाणाऱ्यांच ते आकर्षण बनतात. कोल्हापूर जिल्ह्यातील करवीर तालुक्यातील ‘दोनवडे’ हे गाव. पुरातन काळापासून ग्रामीण संस्कृती जपलेले गांव आहे. कोल्हापुर शहरापासून अगदी जवळ असूनसुद्धा एकोप्याने राहणारे, राजकीय, सहकार तसेच क्रिडाक्षेत्रात आपले नाव सतत उल्लेखनीय कामगिरीमुळे जिल्ह्यामध्ये महाराष्ट्र राज्यात देखील नावाजले जाते. 

एकदा गाव वसले तर देव तेथे आलेच. पूर्वजांनी गावाबाहेर कौलारु रुपात मंदिर बांधले. दगडी पाषाणातील जोतिबाच्या मुर्तीची स्थापना केली. मंदिराचे बांधकाम पांडवकालीन शैली असलेले होते. हे मंदिर अत्यंत सुंदर होते. प्रवेशद्वाराच्या उजव्या बाजूला सवर्ण लोकांची बसण्याची व्यवस्था व डाव्या बाजूला इतर समाजातील जनतेची बसण्याची व्यवस्था बांधीव खोल्यात केली होती.

जुन्या मंदिराच्या समोरील दीपमाळेखालील दगडावर हे बांधकाम १८९२ साली पूर्ण झाल्याचा एक शिलालेख होता. तो सध्या रस्त्याच्या खाली गेला आहे. साधारणपणे प्रत्येक २० ते २५ वर्षानंतर मंदिराचा जिर्णोद्धार होत गेल्याच्या खुणा आपल्याला पहायला मिळतात. गावातील सर्व लहानथोर ग्रामस्थांनी आपापल्या परीने मंदिराच्या जिर्णोद्धारासाठी श्रमदान, धनदान इत्यादी माध्यमातून भरीव मदत केली आहे. गावातील महादेव तालीम मंडळ व हनुमान तालीम मंडळ यांनी गावचे नांव कुस्ती, दांडपट्टा, झांजपथक, लेझीम पथक इत्यादी क्षेत्रात उज्ज्वल केले आहे. त्यामुळे करवीर तालुक्यातच नव्हे तर कोल्हापूर जिल्ह्यात ‘दोनवडे’ गावाचे नाव एक आदर्श गाव म्हणून ओळखलं जातं.

          सध्या गावातील ज्योतिर्लिंग देवालय व इतर धार्मिक स्थळांना सन २०२४/२५ मध्ये क वर्ग दर्जा प्राप्त झालेला आहे. ही गावासाठी एक अभिमानास्पद गोष्ट आहे.